Şehir hayatının ‘görünmeyen’ kahramanları ev işçileri, çalışma hayatlarında verdikleri emeklerin karşılığını alamamaktan yakınıyor. Sosyal güvenceleri olmadan çalışmak istemeyen ev işçileri, geçtiğimiz ay bir araya gelerek bir yönetmelik taslağı hazırladı. Ev İşçileri Dayanışma Sendikası (EVİD-Sen) üyesi ev işçileri ile hukukçular ve akademisyenlerin oluşturdukları taslakta, işçilerin sosyal güvencesinden çalışma saatlerine, izin ve mola sürelerinden görev tanımlarına kadar pek çok boşluk dolduruluyor. Taslağı Milliyet ile paylaşan EVİD-Sen Başkanı Gülhan Benli, “Çalışma hayatında sıkıntı yaşadığımız bütün sorunları ortadan kaldıracak bir yönetmelik taslağını hukukçu ve akademisyenlerle istişare ederek hazırladık. Milyonu bulan sayıda kişiyi temsilen Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Jülide Sarıeroğlu ile görüşmek istiyoruz. Henüz bir geri dönüş olmadı ancak sonuna kadar sesimizi duyurmak istiyoruz” dedi.
En az asgari ücret
‘Ev İşçisi’nin, “Ev işlerini, hizmet akdine dayanarak gerçekleştiren kişidir” şeklinde tanımlandığı taslakta, ev işçisinin ücretinin de ay, gün ve saat olarak düzenlenmesi gerektiğine dikkat çekiliyor; “Bu tutar Asgari Ücret Belirleme Komisyonu tarafından belirlenen asgari ücret tutarının altında olamaz. Ücret nakden ödenir. Ücrete ek olarak ulaşım giderleri için ev işçisine ödeme yapılır. Ev işçisinin yemek ihtiyacı işveren tarafından karşılanır.”
Taslakta çalışma koşullarına ilişkin de şu düzenleme önerileri yer alıyor: “Çalışma süresi haftada en çok 45 saattir. Bu süre, işyerlerinde haftanın çalışılan günlerine eşit ölçüde bölünerek uygulanır. Günlük çalışma süresi her ne şekilde olursa olsun 11 saati aşamaz. Her bir saat fazla çalışma için verilecek ücret normal çalışma ücretinin saat başına düşen miktarının yüzde elli yükseltilmesiyle ödenir. Fazla saatlerle çalışmak için ev işçisinin onayının alınması gerekir.”
Sağlık ve güvenlik
Ev işçisinin, güvenli ve sağlıklı koşullarda çalışma hakkına sahip olduğu belirtilen taslakta, “İşveren, ev işçilerinin işçi sağlığı ve iş güvenliğini sağlamak amacıyla, ev işçiliğinin özgül niteliklerini dikkate alarak, ulusal yasalara uygun tedbirleri alacaktır” ifadeleri yer alıyor.
Yabancılara dil eğitimi
Taslakta işverenin, ev işçisinin temel eğitimini sağlaması ve mümkün olduğu ölçüde yüksek, teknik ve mesleki eğitime erişimi için izin vermesi gerektiği öngörülüyor. Yabancı ev işçisinin dil eğitimi almasının desteklenmeli ve uygun koşulların sağlanması öneriliyor. Ayrıca ev işçilerine, çalıştıkları alanda sendika kurma, kurulu bir sendikaya üye olma ve toplu pazarlık hakkına sahip olmaları öngörülüyor.
Ara dinlenme süreleri
Ev işçilerine verilecek ara dinlenme süreleri taslakta şöyle belirtiliyor:
- Dört saat veya daha kısa süreli işlerde onbeş dakika,
- Dört saatten fazla ve yedibuçuk saate kadar (yedibuçuk saat dahil) süreli işlerde yarım saat,
- Yedibuçuk saatten fazla süreli işlerde bir saattir.
Bu dinlenme süreleri en az olup aralıksız verilir. Ara dinlenmeleri çalışma süresinden sayılmaz.
Taciz ve şiddete karşı korunma
Ev işçilerinin her türden istismar, taciz ve şiddete karşı etkin bir biçimde korunması için ilgili tedbirlerin alınması gerektiği belirtilen taslakta, “İşverenin koruma borcunu düzenleyen Türk Borçlar Kanunu 417. madde metninde açık şekilde anlatım bulan ‘işçinin kişiliği’, ‘cinsel ve psikolojik taciz’, ‘dürüstlük ilkelerine uygun bir düzen’ kavramları, işçilerin psikolojik ve cinsel tacize uğramaması için bir önlem maddesidir. Buna göre işveren işçiyi korumakla yükümlüdür.”
‘Sayıları 1 milyona yakın’
Uluslararası Çalışma Örgütü’nün (ILO) Türkiye’deki ev işçileriyle ilgili hazırladığı rapora göre, 2011 yılında evde hizmet sektö- ründe ücretli ve yevmiyeli çalışanların sayısı yaklaşık 121 bin. Sendika başkanı Benli ise bu yönde sağlıklı bir veri olmadığını belirterek, yüzde 90’ı aşkını kadın olmak üzere yaklaşık 1 milyon kişi olduklarını söylüyor.
ARİF BALKAN İstanbul