PARDUS NEDİR?
Pardus, TÜBİTAK ULAKBİM tarafından, öncelikle kamu kurumlarının ihtiyaç ve öncelikleri göz önüne alınarak, geliştirilen bir GNU/Linux dağıtımıdır. Pardus GNU/Linux dağıtımı, yine aynı isimdeki Pardus ekosisteminin işletim sistemi bileşenidir.PARDUS, Debian GNU/Linux temelli Özgür ve Açık Kaynak kodlu bir işletim sistemidir.Pardus'un kökeni olan linux, bir kişiye ya da millete ait değildir. Dolayısıyla bir kişiye ya da millete ait olmayan şeyin ithal olduğunu söyleyemezsin. İstediğin gibi dizayn eder, bu milli sistemimizdir diyebilirsin.
PARDUS EKİBİ NEDEN DĞITILDI?
Pardus Danışma Kurulu ilk toplantısını 29 Haziran 2012 tarihinde Ankara'da ULAKBİM'de yaptı. Fakat toplantıdan bir gün önce projenin bir Debian derlemesini bazı ekran görüntülerini değiştirerek Pardus 2011 adı altında FATİH projesi kapsamındaki akıllı tahtalara yüklediği ve okullara dağıttığı ortaya çıktı.
Pardus işletim sistemi neden kullanılmıyor?
2011.2 sürümüne kadar gerçekten yerli işletim sistemi olan Pardus'un ekibi, 2012 yılında TÜBİTAK tarafından baştan sona değiştirildi. Yeni ekibin, Pardus için Debian dağıtımının altyapısını kullanmaya başlamasıyla beraber Pardus, yerli işletim sistemi sıfatınıda bir nevi kaybetmiş oldu.
PARDUS’TA NELER OLDU?
Gelelim yerli işletim sistemi Pardus’a. Hatırlar mısınız bir dönem TÜBİTAK’ta bir grup Türk mühendis toplanmış, ilk yerli ve millî işletim sistemimiz olan Pardus’u geliştirmişti. Takvimler 2003 yılını gösterirken Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumuna yani TÜBİTAK’a bağlı olan Ulusal Akademik Ağ ve Bilgi Merkezinde yani ULAKBİM’de bir ekip toplandı. Dönemin en iyi mühendislerinden oluşan bu ekibin amacı ilk yerli ve millî işletim sistemimizi geliştirmekti. Başardılar da. Pardus adı verilen Linux tabanlı ilk işletim sistemimizin ilk sürümü 2005 yılında yayınlandı. Pardus işletim sistemi hızla devlet kurumlarında yaygınlaştırılmaya çalışıldı ve teşvik edildi. Ancak 2011 yılında Pardus işletim sistemini oluşturan ana kadro tasfiye edildi ve işletim sistemi hayatına yalnızca bir Linux dağıtımı olarak devam etmek zorunda kaldı. Tasfiye edilmesinden sonra bile bugün proje hâlâ TÜBİTAK ULAKBİM bünyesinde geliştirilmeye devam ediyor. Ancak sistem basit bir Linux dağıtımı olmaktan öteye geçemiyor.
YERLİ YAZILIMDAN TASARRUF OLMAZ
Yaklaşık 35 kişiden oluşan mühendis ekibinin ayrılması sonrası Pardus’a olan destek büyük oranda geri çekildi.
Soruyorum: Pardus’ta neler oldu?
Bütün bunlar gösteriyor ki bugün yazılım sektörü savunma sanayii kadar kritik öneme sahip. Bugün tasarruf tedbirleri adı altında yerli yazılımlardan feragat dışa bağımlılığı getireceği gibi Türkiye’yi siber âlemde savunmasız bırakacaktır.
YERLİ VE MİLLİ YAZILIMLAR OLMAZ İSE KENDİMİZİ KAOSUN İÇİNDE BULABİLİRİZ
TOBB Türkiye Yazılım Meclisi Başkanı Ertan Barut: Ülkeler kendi network, ağ, veri merkezlerini kurarak, kendi yazılımlarını geliştirerek ve özellikle kritik altyapılarında kullanarak bağımlılıklarını azaltmalıdır. Farklı sistemlerin ve yazılımların kullanılması, tek bir hatanın tüm sistemi etkileme riskini azaltacaktır.
Bilişim Hukuku Derneği Başkanı Kürşat Ergün: Yazılım teknolojileri, bir millî güvenlik meselesidir. Bunu sağlayamadığımız takdirde millî güvenliğimiz ciddi anlamda risk altına girer, kamusal ve ticari aktiviteler dâhil olmak üzere bir anda kaos senaryosunun içerisinde kendimizi bulabiliriz. CrowdStrike olayı küresel bazlı bir uyarı niteliğindeydi. Yani bir nevi felaket senaryosunun fragmanını izledik. Bu, ilerleyen günlerde, kriz, savaş gibi bir durumda ülkelerin sistemleri açısından ne denli tehlikeli olabileceğine dair bir ikazdır. Krizden en az etkilenenlerin Rusya ve Çin gibi kendi sistemlerini kullanabilen, güvenliklerini kendileri sağlayabilecek durumdaki ülkeler olduğunu gördük. Türkiye gibi ülkelerin artık bunu fırsat bilip, dağıtım teknolojilerini oluşturup, bunların güvenliğini sağlayabilecekleri iş sistemleri ve alternatif birtakım projelerin üstünde durması lazım.
Global Bilişim Derneği Başkanı Şenol Vatansever: TÜBİTAK’ın millî işletim sistemi PARDUS bu krize birebir çözüm olabilecek bir durumda. Bir felaket durumunda en azından kritik sistemler PARDUS üzerinden faaliyete geçirilebilseydi çok iyi olurdu.