Saygı, bir kişi veya kuruma karşı;değeri, üstünlüğü, yararlılığı ve kutsallığından kaynaklanan sebeplerle dikkatli, özenli, ölçülü davranmaya sebep olan sevgi duygusu şeklinde tanımlanır. Saygı kavramının buna yakın birçok tanımı var. Türk Dil Kurumunun da kabul ettiği bu tanıma göre saygı, sevgi duygusunu da kapsıyor.

Saygın bir kişi olmak veya saygın bir mesleğe sahip olmaya yüklenen pozitif algı nedeniyle saygınlık, herkesin arzu ettiği bir durum olmasına karşın, bunu hak eden ve buna sahip olanların sınırlı olduklarınısöylemek yanlış olmaz. Zaten saygın olmak, bir ölçüde genelden ve olağan olandan farklı bir takım meziyetlere sahip olmayı gerektirdiği için toplumda herkesin aynı saygınlığa sahip olmaması da doğal karşılanmalıdır.

Toplumsal saygınlık tartışmalarıyla bağlantılı olarak son zamanlarda sıkça tartışılan konulardan birinin de mesleklerin saygınlığı olduğu görülmektedir. Çalışma hayatında sayısal olarak ciddi bir rakama karşılık gelen ve toplumun her kesimine temas etmesi boyutuyla toplumsal değişimin en önemli aktörlerinden kabul edilen öğretmenlerin kişisel saygınlığı ve öğretmenlik mesleğinin statüsüne ilişkin tartışmaların da yer aldığı bu araştırmalarda ilginç sonuçlara ulaşılmıştır.

Saygınlık ifadesini da kapsayan yakın anlamlı bir kavram da statü kavramıdır. Statü ile ilgili olarak ILO (Uluslararası Çalışma Örgütü) ve UNESCO (Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü) tarafından1966 yılında bir belge yayınlanmıştır. “Öğretmenlerin Statüsü Tavsiyesi” isimli bu belgede statü kavramı“hem kendilerine verilen konum hem de kendilerine diğer mesleklere kıyasla tanınan çalışma koşulları, ücret ve diğer maddi getiriler” şeklinde tanımlanmıştır.

Saygınlıkla toplumsal statü arasında nasıl bir ilişki olduğu, saygınlığın bir kişiye, kuruma veya mesleğe ne kazandırdığı, saygınlık ve statünün hangi bileşenlerden oluştuğu konusunu ele alan araştırmalar da bulunmaktadır. Bu araştırmalardan sonuçları birbiriyle örtüşenler olduğu gibi, birbirinin aksi yönde bulgulara ulaşanlar da bulunmaktadır.

Örneğin 2019 yılında Varkey Foundation tarafından geleneksel “Saygın Görülen Meslekler”araştırması yapılmış, 35 ülkeden katılımcıyla yapılan araştırma Dünya Ekonomi Forumu tarafından açıklanmıştır. Araştırmaya katılanlardan, meslekleri 1-14 puan arası puanlamaları istenmiştir. Araştırmaya göre mesleklerin saygınlık puanları ve saygınlık sıralaması; doktorluk 11.6, avukatlık 9.5, mühendislik 9.1,  okul müdürlüğü 8.1, polislik 7.8, hemşirelik 7.4, muhasebecilik 7.3, yerel yönetim yöneticiliği 7.3, yönetim danışmanlığı 7.1, ortaokul öğretmenliği 7.0, ilkokul öğretmenliği 6.4, web tasarımcılığı 5.9, sosyal hizmetçilik 5.8, kütüphanecilik 4.6 şeklindedir. Araştırmaya göre Türkiye’de öğretmenliğin statü puanının 35 ülke içinde 7’nci sırada yer almış, araştırma kapsamındaki 14 meslek arasında okul müdürlüğünün 4’üncü, ortaokul öğretmenliğinin 10’uncu ve ilkokul öğretmenliğinin 11’nci en saygın meslek olduğu görülmüştür.

İstanbul Üniversitesi tarafından yapılan “Türkiye’de Çalışma Yaşamı ve Mesleklerin İtibarı” konulu araştırmada, katılımcıların listelenen meslekleri 1-100 puan arası puanlamaları istenmiş araştırma sonucuna göre mesleklerin saygınlık puanı ve sıralaması şu şekilde olmuştur: Tıp doktoru 88.30, üniversite profesörü 83.32, hâkim 82.17, öğretmen 80.98, diş hekimi 79.5, general 78.31, vali 78.15, yüzbaşı 77.90, büyükelçi 76.68, mimar 76.23, eczacı 75.79, psikolog 75.55, makine mühendisi 75.26, genel müdür (kamu) 73.42, elektrik mühendisi, 73.10, avukat 72.87, araştırma görevlisi 72.84, belediye başkanı 72.78, inşaat mühendisi 72.69, astsubay70.73. Bu araştırmaya göre öğretmenlik, 20 meslek arasında en saygın 4’üncü meslek olduğu görülmüştür.

Yine Eğitim-Bir-Sen tarafından öğretmenlerin katılımı ile yapılan “Öğretmenlik Mesleği ve Mesleğin Statüsü” başlıklı araştırmada, öğretmenlerin %52.4’ünün öğretmenlik mesleğini toplumda saygın bir meslek olduğu için seçtiklerini, %54.4’ünün öğretmenliğin saygınlık kazandırdığını düşündüklerini belirtmişlerdir. Ancak aynı araştırmaya katılan öğretmenlerin % 48’i öğretmenlik yaptıkça, mesleğin saygınlığına yönelik inançlarının azaldığını ifade etmişlerdir.