Millî Eğitim Bakanlığı son birkaç yıldır sadece diplomaya dayalı alanlara geçiş için branş değişikliği hakkı vermektedir. Daha önceki yıllarda diplomada verilen yan alanlara bile alan değişikliği vermişken, uzun zamandır yüksek lisans mezunlarına alan değişikliği vermemektedir.

2020-2021 eğitim öğretim yılında sadece lisans alanlarından mezun olanlara alan değişikliği hakkı verildi. Ayrıca 540 saat zihinsel engelliler öğretmenliği sertifikasına sahip olanlara da alan değişikliği hakkı verildi.

Öte yandan kılavuzda doktora mezunlarına dahi alan değişikliği hakkı verilmediği görülmektedir. Öğretmenlerin lisans mezuniyetlerinden farklı alanlarda yüksek lisans ve doktora yapmaları durumunda mutlaka bilimsel hazırlık almaları istenmektedir. Bilimsel hazırlıklar, lisans ve yüksek lisans başvurularında üniversitelerin kılavuzlarında istendiği açıkça belirtilmektedir. Bununla ilgili mevzuat örnekleri aşağıdaki linklerde vardır:

http://www.sbe.yildiz.edu.tr/sayfa/%C3%96%C4%9ERENC%C4%B0-%C4%B0%C5%9ELER%C4%B0/Bilimsel-Haz%C4%B1rl%C4%B1k-Program%C4%B1/177

http://lisansustu.trabzon.edu.tr/tr/page/bilimsel-hazirlik-programi/4998

https://gazi.edu.tr/view/page/272869/bilimsel-hazirlik-programi

Bu örnekleri her üniversite için çoğaltmak mümkündür.

Bakanlık, yüksek lisans ve doktora alanlarına geçişlere geçtiğimiz yıl izin vermemiştir. Alan değişikliği için lisans programı mezuniyeti ve 540 saatlik sertifika sahibi olmayı zorunlu tutmaktadır.

Halbuki Talim Terbiye Kurulunun 9 sayılı kararı Madde 6  -  (1)  “Öğretmenler,  ek  çizelgede  belirtilen  alanlar  itibarıyla  bu  alanların  karşısında  gösterilen  yükseköğretim programlarından  en  az  lisans  mezunu  olanlar  arasından  seçilir.” demektedir. Farklı bir alanda yüksek lisans ve doktora yapan kişiler bilimsel hazırlık kapsamından en az 2 dönem lisans dersleri almaktadır. Öğretmenlerin yüksek lisans alanlarındaki yeterlilikleri bakanlık tarafından bizzat yok sayılmaktadır.

Talim Terbiye Kurulunun 9 nolu kararında Yan Alan ifadesi geçmekte, öğretmenlerin yan alanlarında derslere girebilecekleri, ders tamamlayabilecekleri ifade edilmektedir. Yan Alan:  “Öğretmen  adayları  ve  öğretmenlerin;  yükseköğrenimlerinde  alanlarına  ek  olarak  aldıkları  ve  diplomalarında  yer alan  öğrenim  programını  veya  farklı  bir  alanda  yapılan  yüksek  lisans  veya  doktora  eğitimi  programını ifade  eder.” Şeklinde tanımlanmaktadır. Bakanlığımız, öğretmenlere yan alanları kapsamında ders verirken, bu alanlara geçiş ve atama hakkı vermemektedir.

Özellikle yüksek lisans ve doktora mezuniyeti, yan alan olarak tanımlanmış olsa bile tam olarak lisans düzeyine denk yeni bir eğitim alanı olarak nitelenmektedir. Çünkü yüksek lisans mezuniyeti alanda uzmanlık düzeyinde ilgili kişilere yetki vermektedir. Doktora mezuniyeti ise alandaki yeterliliğin zirvesidir.

Kariyer gelişimi kavramı, yaşanan paradigma değişimi ile çok daha büyük önem kazanmıştır. Millî Eğitim Bakanlığının http://meb.ai/UikkDK linkinde verdiği bilgilerde kariyer gelişiminde yeni paradigmanın belirli mesleklerle kariyerine başlayıp, aynı meslekten emekli olmaya giden sürecin sona erdiğini göstermektedir. Ancak eğitim bilimlerinin farklı alanlarında özellikle yüksek lisans yapanların kariyer gelişiminin önünde en büyük engel bizzat bakanlığımızın kendisi olarak durmaktadır.

Yüksek lisansa verilecek alan değişikliği çok geniş bir kitleyi ilgilendirmediği halde, bakanlığımız bu konuda katı tutumunu sürdürüyor. Çünkü yüksek lisans yapmış öğretmen oranı %3 kadar iken, atama ve lisans alanından farklı bölümlerde (eğitimi yönetimi vb. bölümler hariç) yüksek lisans ve doktora yapmış olanların oranı çok çok azdır. Bu durum, bakanlık kadrolarında hareketliliğin son derece az olacağını da göstermektedir. Ancak kariyer gelişimi veya farklı alanlarda çalışmayı düşünen yüksek lisanslı öğretmenlerin alan değiştirmesine izin verilmeyerek alan değişikliği bekleyen insanları ümitsizliğe itmekte ve mesleki olarak kendilerini geliştirmelerine engel olunmaktadır.

Talebimiz bakanlığın yan alan olarak yüksek lisans ve doktora (her ikisine birden) alan değişikliği hakkını vermesidir. Doktora yapanların oranı çok çok düşüktür ve doktora yapanların önemli kısmı üniversitelere geçerek kariyerlerine orada devam etmektedirler. Ancak yüksek lisans sahiplerinin böyle bir imkânı yoktur. Bakanlığımızın yüksek lisansa alan değişikliği hakkı vermesi, bunu bekleyen öğretmenler için son derece önemlidir.